Keith Haring: street art op een bankbiljet ?

Keith Haring werd geboren op 4 mei 1958 in Reading, Pennsylvania. Op jonge leeftijd ontwikkelde Haring een passie voor tekenen. Hij verhuisde al snel naar New York, waar hij betrokken raakte bij de hiphop- en graffitiscène. Het was daar, ver van de kunstgalerijen en musea, dat hij zich vrij voelde. 

Aan het begin van de jaren 1980 begon zijn populariteit toe te nemen. Hoewel kunstcritici zijn werken vaak als kinderachtig bestempelden, werd Haring bekend bij het publiek door zijn werk in de New Yorkse metro. Keith Haring was dol op de zwarte reclameborden in vinyl die door de stad ongebruikt werden gelaten. En zo kwam het dat men daar de voor de kunstenaar typerende tekeningen kon bewonderen, aangebracht met wit krijt en begeleid door slogans als « Art in Transit » of « Crack is Wack ». Al snel haastten galerijhouders en verzamelaars zich om de kunstwerken van deze artiest uit Pennsylvania letterlijk van de straat te halen en zo kwam hij onder de aandacht van de kunstwereld. Zijn verbondenheid met Andy Warhol, leidend figuur van de Pop Art beweging, versterkte zijn verlangen om zijn kunst toegankelijk te maken voor iedereen. Vanaf de tweede helft van de jaren 1980 was Haring ook actief buiten de Verenigde Staten. Zo schilderde hij in 1987 een fresco in het Necker kinderziekenhuis in Parijs. In 1987 en 1989 bezocht hij België, waar hij meerdere werken creëerde.  

Het oeuvre van Keith Haring, beschreven als geëngageerd en strijdvaardig, behandelt universele en actuele thema’s, zoals de strijd tegen ongelijkheid en racisme, maar ook de strijd voor de zoektocht naar een geneesmiddel tegen AIDS. Op 16 februari 1990 stierf de kunstenaar aan de gevolgen van deze ziekte, die drie jaar eerder bij hem werd vastgesteld. Hij liet de Keith Haring Foundation na. Deze organisatie beheert de rechten op zijn werken, maar focust zich vooral op de financiering van het onderzoek naar een remedie tegen AIDS. 

Haring tekende zijn karikatuur niet op een onbeduidende drager, maar op de meest gebruikte coupure uit de voorlaatste reeks van Belgische frankbiljetten uitgegeven door de Nationale Bank van België. Het is dus logisch om ook even stil te staan bij de figuur Beyaert en bij het ontwerp en de thematiek van het biljet met zijn beeltenis. 

Hendrik Beyaert (1823–1894) was één van de meest invloedrijke architecten die België ooit gekend heeft. Zijn werk wordt geklasseerd onder het eclecticisme en wordt gekenmerkt door een vrije combinatie van architecturale vernieuwing met traditie. Enkele van zijn bekendste creaties zijn het park aan de Kleine Zavel in Brussel en het station van Doornik. Zijn grootste verdienste ligt echter in het feit dat in zijn atelier de grondleggers werden gevormd van de belangrijke architectuurstroming die wij vandaag kennen als Art Nouveau. Klinkende namen zoals Victor Horta en Paul Hankar ontdekten dankzij Beyaert het decoratieve gebruik van metaal, de combinatie van kleurrijke materialen, de esthetiek van een vloeiend lijnenspel, het belang van modern comfort en bovenal de opvatting dat elk gebouw tot in de kleinste details een kunstwerk is. 

 Beyaert kwam in contact met de Nationale Bank van België wanneer hij in 1859, in samenwerking met architect Wynand Janssens, de hoofdzetel in Brussel mocht ontwerpen. Vandaag blijft van dit gebouwencomplex enkel nog het imposante Hotel van de gouverneur over. De rest werd vanaf 1948 vervangen door een gebouw ontworpen door Marcel van Goethem. Beyaert werd ook aangeduid om, in 1878, het bijkantoor van de Nationale Bank in Antwerpen te realiseren. Dit gebouw is vandaag niet meer in gebruik door de Nationale Bank, maar is nog steeds in zijn originele staat te bewonderen op de Leopoldplaats.  

Als toonaangevend Belgisch architect was Beyaert een logische keuze om afgebeeld te worden op het biljet van 100 frank uit de voorlaatste reeks van Belgische frankbiljetten uitgegeven door de Nationale Bank van België. Deze reeks bracht hulde aan 19de-eeuwse kunstenaars en hun discipline. Andere biljetten uit deze reeks huldigen bijvoorbeeld kunstenaar Constantin Meunier (biljet van 500 BEF) en dichter Guido Gezelle (biljet van 5000 BEF). Het biljet met beeltenis van architect Beyaert werd uitgegeven in 1978 en bleef in omloop tot 1996. Het centrale portret van Hendrik Beyaert werd ontworpen door kunstenares Anne Velghe. De rest van het biljet werd vormgegeven door de grafische kunstenaars Yvon Adam en Manfred Hürrig en door graveur Charles Leclerqz. 

Het biljet staat bol van de verwijzingen naar de architecturale verwezenlijkingen van Beyaert. Op de voorzijde zijn er illustraties die verwijzen naar het gebouw van de Nationale Bank in Antwerpen en naar het hekwerk van het park Kleine Zavel te Brussel. De achterzijde toont, op de achtergrond van het geometrische schietlood, het motief van de voormalige glazen overkapping boven de perrons van het station van Doornik.