De Atheense drachme, een lange traditie. Van antieke munt tot euro

Als we een Griekse 1 euromunt in handen krijgen en de voorzijde bekijken, realiseren we ons misschien niet altijd dat er reeds ca. 500 v.C. munten circuleerden met een gelijkaardige beeldenaar. De voorstelling van de uil en de olijftak is een eeuwenoude afbeelding die in de Griekse Oudheid op de Atheense drachme – en op de onderverdelingen en veelvouden van deze zilveren munt – prijkt en die vandaag nog steeds de 1 euromunt siert. In de vitrines op de eerste verdieping vind je er niet alleen twee prachtige Atheense tetradrachmen uit de 5de eeuw v.C (één tetradrachme is  vier drachmen waard), maar ook een Griekse munt met de uil.

Door de uil en de olijftak op de nationale zijde van hun 1 euromunt te plaatsen, zetten de Grieken hun rijke geschiedenis in de verf. Ze verwijzen niet alleen naar het historische belang van de stadstaat Athene, maar herinneren er ons ook aan dat de eerste Europese munten in Griekenland werden geslagen.

Omstreeks 500 v.C. verscheen in Athene een nieuwe munt, de tetradrachme, met op de voorzijde het hoofd van de godin Athena en op de keerzijde de afbeelding van een uil. In de daaropvolgende eeuwen zou dit type munt een 'internationaal' betaalmiddel worden in het hele Middellandse Zeegebied.

De Atheense muntenreeks bestond maar liefst uit 15 en later 16 verschillende waarden, van de dekadrachme (met een waarde van 10 drachmen) tot de kleinste hemitetartemorion (met een waarde van 1/8 obool; 1 drachme was 6 obolen waard). De tetradrachme was de belangrijkste denominatie.

Aangezien de (tetra)drachme, in tegenstelling tot de eerste Atheense munten en de munten van andere Griekse stadstaten in het hele Middellandse Zeebekken werd gebruikt, is ze het tastbare bewijs van de handelsmacht en het politieke prestige van de stadstaat Athene. Ze getuigt naast het esthetische kunnen van de Grieken ook van de aanzienlijke mate waarin de geldeconomie in hun dagelijkse leven was binnengedrongen.

Linksboven prijkt een olijftak. Ook de olijftak werd in de Oudheid met de godin Athena in verband gebracht. Zij zou een olijftak op de Akropolis hebben geplant tijdens een weddenschap met de zeegod Poseidon om de heerschappij over Attica. Dat de olijftak al gauw een sacrale betekenis kreeg, blijkt uit het feit dat uit het hout van olijfbomen godenbeelden werden gesneden. Zo bestond ook het heilige bos in Olympia uit olijfbomen, waarvan de takken werden overhandigd aan de winnaars van de Olympische spelen. Bij verschillende gelegenheden werden overwinnaars niet alleen getooid met lauwerkransen, maar ook met kransen geweven met olijftakken.

Rechts van de uil de 3 eerste Griekse letters van het woord 'Athene'. Op de 1 euromunt is dit vervangen door de aanduiding van de waarde. De uil en de olijftak vormen de link tussen beide munten van historisch belang, de tetradrachme uit de 5de eeuw v.C. en de euro van vandaag.

De Atheense (tetra)drachme kent dus een lange geschiedenis en werd als eerbetoon in een nieuw 'eurokleedje' gestoken. Ze was de eerste internationale munt die gebruikt werd op het Europese vasteland en illustreert dan ook het verlangen naar eenheid, wat de essentie is van de eurozone, de Europese Unie en de Europese gedachte. De Griekse 1 euromunt wil ons eraan herinneren dat we een 'tastbaar' stukje Europese monetaire geschiedenis in handen hebben.